म र मेरो साना किसान विकास अभियान

कविता


बिहानीको झुल्के घामले
मेरो दैलो नटेक्दै
सखारैको “कुखुरी काँ............” को आवाजसँगै
सुरु हुन्थ्यो यो गरिबको दिनचर्या
जुरुक्क उठेर
एक हल गोरु लिएर
खेतमा दिनभरि गोरुसँगै
आफू पनि गोरु भएर जोतिन्थेँ
तैपनि मुखमा माड लाउन
र दुई छाक जोहो गर्न मुस्किल पथ्र्यो ।

पोहोर साल छोरी बिरामी हुँदा लिएको
साहुको ऋणको साँवा–ब्याज तिर्न नसक्दा
ब्याजको स्याज भयो
जतिबेला पनि कामको बोझले थिचिँदा
न त शरीरमा कुनै थकान हुन्थ्यो
न त आँखामा निद्रा नै पथ्र्यो
घरी–घरी साहुको ऋण सम्झेर अत्यास लाग्थ्यो ।

नब्बे नाघेका बा पनि सिकिस्त थिए
आमा पनि टिबीले ग्रस्त थिइन्
जेठो दाइ अरब गएका छन्
र उतैको मरुभूमिमा पाखुरी बजाइरहेका छन्
माइलो दाइ पनि
खै † कुन देशमा हो अर्काको महलमा दरबान बसेका छन्
दाइका जहान र भन्ट्याभुन्टुङलाई
मैले नै पाल्नु परेको छ
परारको भुईँचालोले
घरको पाखो भत्काएको छ
टाल्न सकेको छैन
पैसा पाइन्छ भन्थे मान्छेहरू
खै † अहिलेसम्म गाउँमा कोही देखा परेका छैनन्
जमिन्दारका छोराले सहरमा गएर कति हो बुझिसके रे
आफूले त एउटा चुनादाम पनि पाएको छैन
यो व्यवस्था पनि धनीलाई नै आएको रहेछ
गरिबलाई कसले हेर्छ र †
हाम्रो मर्का कसले बुझ्छ र †

सोच्दथेँ गरिबी ठुलो अभिशाप रहेछ
गरिब भएर बाँच्नुभन्दा त मर्नु नै बेस
धिक्कार्थेँ आफैँलाई
आनै भाग्यलाई अनि कर्मलाई
आफ्नै पुर्पुरो गतिलो नभएपछि के सुख पाइन्थ्यो र भन्ठान्थेँ ।

उहिले–उहिले कसैले भनेको सुनेथेँ–
‘गरिब भएर जन्मिनु तिम्रो गल्ती होइन
बरु गरिब भएर मर्नुचाहिँ ठुलो गल्ती हो’ ।

एक दिन
पल्लो गाउँका जान्नेसुन्ने हर्कबहादुर मास्टरसाबले
मलाई साना किसान अभियानमा सरिक गराए
समूहमा आबद्घ भएँ
सदस्य बनेँ
ऋण लिएँ
अनि साहुको ऋण तिरेँ
आमाबाबुको उपचार गरेँ
तालिम पाएँ
खेती राम्रो भयो
देश विदेश घुमेँ
अरूलाई सिकाएँ
आज मलाई सबैले सामाजिक नेता भनेर चिन्छन् ।

म आज खुसी छु
साना किसान अभियान मलाई बरदान भएको छ
यो अभियान मेरो सपनालाई जीवन्त तुल्याउने विपना भएको छ
अनि यो अभियान
मेरो गरिबी हटाउने महत्वपूर्ण मोड बनेको छ
हो, यो साना किसान अभियान मेरो चिनारी बनेको छ
मेरो दुःखको साथी भएको छ ।


२०७४ फागुन १३
निरज सिँह
सहायक

साना किसान विकास बैँक
इलाका कार्यालय, हेटौँडा